Tâm lý học chỉ ra con người có 4 kiểu xấu hổ, hãy đọc để xem bạn thuộc kiểu nào và nó ảnh hưởng như thế nào đến bạn?

Joseph Burgo, một chuyên gia trị liệu tâm lý đồng thời là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng, nhà bình luận hàng đầu của The New York Times, US Today, The Washington Post, The Atlantic… Ông cũng là tác giả của blog nổi tiếng viết về sự xấu hổ "Shame".

Burgo cho biết khi ông lần đầu tiên đề xuất ý tưởng viết về sự xấu hổ, hầu hết mọi người đều tỏ ra e ngại. Có thể đây là một vấn đề khá nhạy cảm với nhiều người. Chúng ta thường cảm thấy xấu hổ vì nhiều lý do khác nhau và theo nhiều cách khác nhau. Trong cuốn sách mới của mình mang tên "Shame: Free Yourself, Find Joy, and Build True Self-Esteem" được xuất bản vào tháng Mười Một, Burgo đã tiếp cận chủ đề xấu hổ dưới bốn lăng kính khác nhau, được ông gọi là "khuôn mẫu xấu hổ".

"Tôi nghĩ rằng hầu hết mọi người đều có sự xấu hổ, nó ảnh hưởng đến nhiều nét tính cách của chúng ta. Tôi nghĩ đối phó với nỗi xấu hổ, làm thế nào để khắc phục chúng là một trong những mối bận tâm hàng ngày của chúng ta. Mặc dù nó không phải là một cảm giác độc hại gì, nhưng nó khiến cuộc sống của chúng ta ảnh hưởng theo nhiều cách khác nhau".

Con người đều có nỗi xấu hổ và được chia thành bốn kiểu khác nhau.

Kiểu xấu hổ đầu tiên là khi tình yêu không được đáp lại. Bất cứ ai đã từng yêu và bị từ chối, nhận ra rằng tình yêu của mình không được đáp lại, họ sẽ cảm thấy thật xấu hổ và thậm chí là bị bẽ mặt, Burgo nói.

Loại xấu hổ này phát triển sớm trong cuộc sống. Ví dụ: khi các bà mẹ tương tác với trẻ sơ sinh bằng cách mỉm cười và trò chuyện với chúng, nhưng sau một vài phút chúng vẫn không phản ứng lại, các bà mẹ bắt đầu chán nản và bỏ qua các hành động của em bé. Em bé cố gắng mỉm cười, chỉ tay, la hét để mẹ tiếp tục chơi với chúng, và cuối cùng stress sẽ trở nên quá nhiều và chúng bắt đầu khóc. Sự thiếu thấu cảm của người mẹ khiến đứa trẻ cảm thấy như xấu hổ.

"Nếu sự việc này cứ lặp đi lặp lại, nếu mối quan hệ gắn bó này không phát triển bình thường và người mẹ luôn thiếu vắng một mức độ cảm thông, nó sẽ làm biến dạng sự phát triển của đứa trẻ và dẫn tới một loại phiền toái mà tôi gọi là xấu hổ cơ bản" - Burgo giải thích trong một bài viết chi tiết về tình yêu không được đáp lại.

Loại xấu hổ thứ hai là những sự vạch trần không mong muốn. Ví dụ, bạn bị phê bình ở nơi công cộng, bạn bị ai đó đi trên đường làm bẽ mặt.... Đây đều là những tình huống điển hình mà nhiều người nghĩ đến ngay khi đề cập đến sự xấu hổ.

Những kỳ vọng không thành là loại thứ ba, đó là khi bạn đặt ra mục tiêu và sau đó thất bại. Chẳng hạn như trong công việc, bạn không nhận được sự thăng tiến mà bạn đang theo đuổi, hay trong cuộc sống cá nhân, các mối quan hệ không thành công theo như cách bạn mong đợi.

Loại thứ tư là bị bỏ lại. Đôi khi chúng ta đơn giản chỉ muốn hòa nhập và tìm cảm giác đó là nơi chúng ta thuộc về. Điều này xảy ra ở mọi bước đi của cuộc sống, tại nơi làm việc, trong tình bạn, và trong các mối quan hệ lãng mạn. Chúng ta đặt rất nhiều tình cảm vào đó và không cảm thấy mình như một người ngoài cuộc. Vì vậy khi có điều gì đó đe dọa đến những mối quan hệ này, chúng ta đều cảm thấy lo lắng, xấu hổ và khó mà chấp nhận nổi.

Burgo chia sẻ thêm: "Hãy tự hỏi liệu đó có phải là nơi chúng ta thuộc về, là thứ mà chúng ta yêu thích, và liệu chúng ta chúng ta có thể thành công hay không - tôi nghĩ đây là những mối quan tâm hàng ngày của chúng ta và tất cả đều có nguy cơ dẫn đến xấu hổ".

Đối với những người hay có cảm giác xấu hổ, họ thường lo lắng về việc bị người khác đánh giá như thế nào, do vậy chúng ta phải kiên nhẫn, dùng một khoảng thời gian dài để xây dựng niềm tin với họ, để họ có thể mở lòng với chúng ta, hòa nhập với chúng ta và giảm bớt đi cảm giác xấu hổ của họ.

Sự xấu hổ có thể phát triển theo chiều hướng có lợi

Xấu hổ có thể dẫn tới tính cách tiêu cực như tính "tự yêu mình" nhưng nó cũng mang lại lợi ích cho chúng ta theo cách này hoặc cách khác.

Ví dụ, trẻ em luôn có tính tò mò và muốn khám phá. Điều này khá nguy hiểm khi chúng quá quan tâm, thích thú đối với những nơi và những người xa lạ. Nói "không" là một hình thức nhẹ của xấu hổ, và hầu hết các bậc cha mẹ sử dụng nó rất nhiều trong khi nuôi dạy con cái của mình. Nó làm gián đoạn cảm giác tích cực của khám phá mà đứa trẻ đang cảm nhận, nhưng sự xấu hổ khi nói "không" này sẽ không kéo dài và không gây ra những hậu quả về lâu dài.